Taczak Marian Jan

Uro­dzo­ny 15 czerw­ca 1897 w Kostrzy­nie, woj. Wielkopolskie.

Rodzi­ce: ojciec – Igna­cy Taczak (lekarz), matka – Hali­na z domu Kube.

Wykształ­ce­nie: Gim­na­zjum Huma­ni­stycz­ne w Ostro­wie – ukoń­czo­ne w 1915 roku.

Rodzi­na: Żona – Ste­fa­nia z domu Pompa. Ślub: 14 grud­nia 1927.

Zamiesz­ka­nie: 1927 – 1935 Wło­dzi­mierz Wołyń­ski, 1935 – 1939 Toruń.

Dzie­ci: Bog­dan (ur. 10 wrze­śnia 1931 we Wło­dzi­mie­rzu), Ewa (ur. 9 maja 1935, Toruń).

Dom rodzin­ny Maria­na Tacza­ka był w Ostro­wie w oto­cze­niu miesz­czań­skim, lecz nasta­wio­nym patrio­tycz­nie. Stryj Maria­na – Sta­ni­sław (póź­niej gene­rał) był pierw­szym dowód­cą Powsta­nia Wiel­ko­pol­skie­go, a młody kapral Marian Taczak zgło­sił się od razu do walk z Niemcami.

Służ­ba wojskowa

Przed I wojną światową

• 15 czerw­ca 1915. Kano­nier, wstą­pie­nie do armii nie­miec­kiej (56 pułk art.pol.).
• 27 stycz­nia 1916. Bom­bar­dier, walki na fron­tach I wojny we Fran­cji, Rumu­nii, Włoszech.
• 15 maja 1917. W bitwie pod Tol­mi­nem we Wło­szech; otrzy­mał Krzyż Żela­zny II kl.
• 20 maja 1917. Kapral, prze­nie­sio­ny do 204 p.a.p.
• 14 kwiet­nia 1918. Ranny w lewe udo w bitwie pod Kom­lem. Szpi­tal w Antwerpii.
• 21 czerw­ca 1918. Po kur­sie ofi­cer­skim szko­le­nie oddzia­łów rekruc­kich 5 pap.
• 18 listo­pa­da 1918. Zwol­nio­ny z woj­ska nie­miec­kie­go z Berlina.
• 30 grud­nia 1918 – 9 stycz­nia 1919. Udział w Powsta­niu Wiel­ko­pol­skim w Ostro­wie Wlkp.

Powsta­nie Wiel­ko­pol­skie i służ­ba do 1939

• 9 stycz­nia 1919. Kapral, wcie­lo­ny do 1 Wlkp. Pułku art. lek­kiej w Pozna­niu. Walki na fron­cie pół­noc­nym i zachod­nim. W szta­bie 1 pap lub pal na sta­no­wi­sku ofi­ce­ra łączności.
• 23 stycz­nia 1919. Sier­żant, ofi­cer łącz­ni­ko­wy na froncie.
• 18 marca 1919. Pod­po­rucz­nik, awan­so­wa­ny roz­ka­zem nr 12 Naczel­nej Rady Ludo­wej w Pozna­niu. Wal­czy na fron­tach wiel­ko­pol­skich i litew­sko-bia­ło­ru­skim w 3 pal.
• 1 czerw­ca 1919. Porucz­nik, awan­so­wa­ny roz­ka­zem Dz Pers. nr 4.
• 1 marca 1921. Odzna­czo­ny Krzy­żem Walecz­nych. Prze­nie­sio­ny na kurs CWArt. w Poznaniu
• 30 kwiet­nia 1921. Prze­nie­sio­ny do 14 pap Wlkp na sta­no­wi­sko po dowód­cy 9 bat.
• 24 lipca 1921.Adiutant w 14 Bryg. Artylerii.
• 30 stycz­nia 1922. Kurs dowód­ców w Toru­niu. Po kur­sie dowód­ca oddzia­łu rezerwistów
• 15 sierp­nia 1924. Kapi­tan, instruk­tor w Szko­łach Artylerii.
• 15 lute­go 1928. Sze­ścio­ty­go­dnio­wy kurs dla ofi­ce­rów w Szta­bie Generalnym.
• 16 lipca 1928. W Kor­pu­sie Ofi­ce­rów Arty­le­rii Szko­ły Pod­cho­rą­żych Rezer­wy, Wło­dzi­mierz Wołyński.
• 1 stycz­nia 1935. Major, nada­nie stopnia.
• 11 lipca 1935. Prze­nie­sie­nie do 8 pac w Toru­niu na sta­no­wi­sko dowód­cy dywi­zjo­nu, kwa­ter­mi­strza i II zastęp­cę dowód­cy pułku.

Wojna 1939, nie­wo­la sowiecka

Pułk wyru­sza na wschód w celu for­mo­wa­nia bojo­wych jed­no­stek. W pierw­szych dniach wrze­śnia nastę­pu­je w Brze­ściu nad Bugiem poże­gna­nie z rodzi­ną. Brak wia­do­mo­ści o spo­so­bie i miej­scu zagar­nię­ciu Maria­na Tacza­ka do sowiec­kiej nie­wo­li i obozu w Sta­ro­biel­sku. Z obozu wysła­ne zosta­ły trzy kart­ki pocz­to­we – zacho­wa­ła się jedna z datą 1 stycz­nia 1940.

Poszu­ki­wa­nia przez rodzinę

Żona Maria­na Tacza­ka, Ste­fa­nia, wysy­ła­ła pisma z pyta­niem o los swego męża. Odpo­wie­dzi były wymijające.

• Z amba­sa­dy w Moskwie z datą 9 lipca 1947: „Amba­sa­da RP w Moskwie zawia­da­mia, że poda­nie w spra­wie zwol­nie­nia i repa­tria­cji ob. Taczak Maria­na znaj­du­je się w toku zała­twia­nia” (pod­pis I Sekre­tarz Ambasady).
• Pol­ski Czer­wo­ny Krzyż Oddział w Bia­łej Pod­la­skiej 18 lute­go 1948: „Uprzej­mie zawia­da­mia­my, że wśród tych, któ­rzy powró­ci­li z ZSRR, nie spo­tka­li­śmy nazwi­ska Taczak Marian Jan, wobec czego umie­ści­li­śmy Go na liście ocze­ki­wa­nych” (Peł­no­moc­nik Zarzą­du Gł. PCK).
• Ostat­nia wia­do­mość: PCK – Zarząd Głów­ny, War­sza­wa, wrze­sień 1991: „Odpo­wia­da­jąc na zgło­sze­nie Pana w spra­wie uzy­ska­nia zaświad­cze­nia potwier­dza­ją­ce­go śmierć w obo­zie w Sta­ro­biel­sku Tacza­ka Maria­na ur. 1897r.s. Igna­ce­go prze­ka­zu­je­my posia­da­ne informacje:
  Taczak Marian ur. 1897r s. Igna­ce­go figu­ru­je na liście jeń­ców wojen­nych w Sta­ro­biel­sku pod nume­rem 3293. Lista zosta­ła spo­rzą­dzo­na przez komen­dan­ta obozu, według któ­re­go jeńcy ode­szli /rosyjskie słowo „ubyli” z obozu NKWD w Sta­ro­biel­sku (daty brak).
  Nale­ży przy­jąć, że TACZAK Marian ur. 1897r s. Igna­ce­go został zamor­do­wa­ny w 1940 r.” (Kie­row­nik Biura Infor­ma­cji i Poszu­ki­wań /-/Elż­bie­ta Rejf).

Infor­ma­cje o życiu rodzinnym

Marian Taczak oże­nił się w 1927 roku, po czym został prze­nie­sio­ny do Szko­ły Pod­cho­rą­żych we Wło­dzi­mie­rzu, a w 1935 roku do Pułku Arty­le­rii Cięż­kiej w Toru­niu. Te 12 lat prze­bie­gły w rodzin­nym szczę­ściu z uko­cha­ną żoną Ste­nią i mały­mi dzieć­mi. II wojna prze­rwa­ła tę idyl­lę na zawsze. Poże­gna­no się z Ojcem w Brze­ściu, syn, wów­czas ośmio­let­ni, za zawsze zapa­mię­tał tę chwi­lę i słowa Ojca: „Synku pamię­taj, że masz się opie­ko­wać Mamą i Sio­strą”. Była noc i groza 1939 roku. 
W cza­sie oku­pa­cji rodzi­na była w małym mia­stecz­ku – Kostrzy­niu u dziad­ków, któ­rzy wkrót­ce umar­li. Dotar­ły tam trzy kart­ki pocz­to­we z obozu w Sta­ro­biel­sku. Żona Maria­na, Ste­fa­nia, pra­cu­je, aby zaro­bić na życie swoje i dzieci.
Po wyzwo­le­niu w 1945 roku żona z dzieć­mi wraca do przed­wo­jen­ne­go miesz­ka­nia, do Toru­nia. Nie mając przy­go­to­wa­nia do pracy, zatrud­nia się jako urzęd­nicz­ka i maszy­nist­ka. Syn Bog­dan uzy­skał wyż­sze wykształ­ce­nie, a córka zawodowe.
Przez cały czas roz­łą­ki w cza­sie wojny i po jej zakoń­cze­niu poszu­ki­wa­no i dopy­ty­wa­no się o majo­ra Tacza­ka. Cią­gle była nadzie­ja, że żyje i wróci. W 1974 roku żona umie­ra w wieku 70 lat.
Dopie­ro w 1991 roku dzie­ci otrzy­mu­ją pewną wia­do­mość, na piśmie z PCK, o zamor­do­wa­niu Ojca w Char­ko­wie w kwiet­niu 1940 roku.

Odzna­cze­nia majo­ra Maria­na, Jana Taczaka

• Krzyż Walecz­nych (1 marca 1921).
• Medal Pamiąt­ko­wy ZA Wojnę 1918/21 Roz­kaz MSW Nr 78/28
• Medal 10-lecia Odzy­ska­nia Nie­pod­le­gło­ści Roz­kaz 3/29
• Medal Nie­pod­le­gło­ści Dz. Pers. Nr 4/33
• Brą­zo­wy Medal za Dłu­go­let­nią Służ­bę R.Dz. 8 Pac.105/38
• Złoty Krzyż Zasługi

Źró­dła informacji:

1. Cen­tral­ne Archi­wum Woj­sko­we Nr 5205/1769
2. Wykaz akt ewi­den­cyj­nych jeń­ców, któ­rzy opu­ści­li obóz NKWD w Sta­ro­biel­sku 380/3293
3. J. Tuchol­ski, „Mord w Katy­niu”, War­sza­wa 1991, s. 973, 501
4. Inne: karty ewi­den­cyj­ne, wnio­ski o odzna­cze­nia, doku­men­ty z poszu­ki­wań, kart­ka pocz­to­wa ze Sta­ro­biel­ska, licz­ne zdję­cia, mate­ria­ły różne są w posia­da­niu syna.