Mieczysław Zalasik
Wspomnienie o moim Stryju Mieczysławie Zalasiku zamordowanym w Katyniu w 1940 roku
W roku 2013 odbyłam pielgrzymkę, Smoleńsk – Katyń, gdzie dopiero po tylu latach dane mi było oddać hołd pomordowanym Oficerom, wśród których, był mój stryj – chrzestny Mieczysław Zalasik. W pamięci mojej pozostaną na zawsze te straszne doły w Lesie Katyńskim i przejmujący obraz cmentarza, który jest nasiąknięty hukiem wystrzałówi krzykiem rozpaczy.
Pamiętajmy, by pamięć o pomordowanych na nieludzkiej ziemi nigdy nie zaginęła.
Romana Skonieczko
Mój Stryj, Mieczysław Zalasik urodził się w Łodzi w dniu 12 stycznia 1896 roku. Był pierworodnym dzieckiem Adama i Zofii z domu Zielonka. Państwo Zalasikowie mieszkali wówczas w Łodzi przy ulicy Konstantynowskiej 53. Obecnie na tej posesji znajduje się ten sam dom. W kolejnych latach na świat przyszło rodzeństwo stryja, brat Tadeusz (6.02.1899 roku), siostra Stanisława (16.11.1902 roku) i najmłodszy w rodzinie Roman (22.07.1906 roku), którego ja jestem córką.
O dzieciństwie Stryja nic nie jestem w stanie napisać. Nie żyją już żadni świadkowie tamtych chwil. A w mojej pamięci nie jestem wstanie odnaleźć żadnych historii, wspomnień, szczegółów z życia rodziny, które dawno temu opowiadał mój Ojciec, brat Mieczysława.
Zał. 1 Świadectwo urodzenia i chrztu z dnia 24 lutego 1986 roku w Parafii Wniebowzięcia Marii Panny w Łodzi
Pomocy w odtworzeniu historii życia Stryja szukałam w archiwach. Tam znalazłam dokumenty, które stanowią istotny element tych wspomnień, stając się jednoczenie bezstronnymi świadkami ludzkiego życia. Wraz z każdym odnalezionym w archiwach dokumentem, następowała niesamowita reakcja związana z przypominaniem sobie ojcowskich opowieści o rodzinie, o wydarzeniach, które na chwilę wydostały się z mojej pamięci
Zał. 2 Wpis z księgi w języku rosyjskim mówiący w swej treści o zgłoszeniu w Parafii narodzin syna o imieniu Mieczysław
Zał. 3 Karta Meldunkowa do spisu ludności
Udokumentowane losy młodego Mieczysława zaczynają się w wieku 11 lat, kiedy to jego ojciec, a mój dziadek Adam Zalasik zamierza posłać syna do Łódzkiej Włókienniczo – Przemysłowej Szkoły. Odnalazłam w archiwum podanie, napisane w języku rosyjskim, które zostało złożone w tym celu. Z uwagi na archaiczna formę językową, przetłumaczone podanie na język polski brzmi dość niezwykle.
Do Jego Wysokości
Pana Dyrektora Łódzkiej
Włókienniczo Przemysłowej Szkoły
w Łodzi
Szewca miasta Łodzi
Adama Zalasika
Prośba
Pragnąć dać wykształcenie mojemu synowi Mieczysławowi Zalasikowi w prowadzonej przez Pana Szkole mam zaszczyt prosić Waszą Wysokość oto, aby on był poddany odpowiedniej próbie i badaniom medycznym i umieszczenie w tej klasie do której on wg. Swojej wiedzy i wieku może uczęszczać, przy czym mam honor oświadczyć że On przygotowywał się „w przygotowawczej klasie” i do tej pory uczył się w Szkole Podstawowej Nr 11. Przedkładając jego dokumenty: metrykę a również fotografii uważając za niezbędne dołączenie, że On Mieczysław Zalasik 1 września 1907 roku skończy 11 lat i 8 miesięcy (od urodzin), wyznania rzymsko katolickiego.
z Polecenia A. Zalasik
Miasto Łódź
8.VI. 1907 r.
Adres Zamieszkania ul. Konstantynowska 53.
Zał. 4 Oryginalne podanie w języku rosyjskim
Przedstawiam następne dokumenty, które były niezbędne w związku z przyjęciem stryja do w/w szkoły. Jest to dokument w języku rosyjskim o następującej treści:
Do okazania W Szkole
Piotrkowska Gubernia
Nr 609
Przeor Parafii pod wezwaniem Zaśnięcia Najświętszej Maryji Panny w Łodzi
Zaświadczamy, że w Księgach stanu ludności tejże parafii znajduje się następujący akt urodzenia. Zdarzyło się w Mieście Łodzi, że urodziło się Adamowi Zalasik niemowlę płci męskiej 31 grudnia (12 stycznia) 1895/6 o godzinie 12.15 po północy z matki Zofii Zielonka 28 letniej. Podczas Chrztu Świętego 24 lutego 1896 roku nadano dziecku imię Mieczysław, świadkami przy chrzcie byli: F. Kałużyński i Paulina Sz (nieczytelnie)
Chrztu udzielił
Ks. A. Macarski
Zgodnie z oryginałem Łódź 27 VI / 10 VII 1907 r.
Kolejnym archiwalnym dokumentem jest świadectwo, zawierające następującą treść:
Świadectwo
Urząd Miasta Łodzi potwierdza, że Adam Zalasik jest wpisany do rejestru ludności miasta Łodzi pod Nr 321 i do niego jest przypisany jego syn Mieczysław urodzony 30 XII/12 I 1895/6 roku, chłopskiego pochodzenia wyznania katolickiego.
Świadectwo owo wydano Zalasikowi na prośbę do przedstawienia w szkole.
Świadectwo poświadcza się niniejszymi podpisami (podpisy nieczytelne) i pieczęcią
Miasta Łodzi
Rok 1907
Dawny budynek Łódzkiej Włókienniczo – Przemysłowej Szkoły nie zmienił się wiele od czasu, kiedy naukę pobierał mój Stryj. Obecnie pełni on dalej funkcję edukacyjną, mieści się tam Zespół Szkół Ponad Gimnazjalnych Nr 19 w Łodzi ul. Żeromskiego 115 im. Karola Wojtyły.
W archiwum szkoły oraz Archiwum Państwowym w Łodzi nie ma dokumentów mówiących o dalszych losach uczniów tej szkoły. Brak świadectwa ukończenia szkoły podyktowany jest tym, iż wszystkie akta uczniów i nauczycieli zostały wywiezione do Rosji. Po 1914 roku również została przeniesiona szkoła.
W czasie I Wojny Światowej w gmachu szkoły mieścił się szpital. Z istniejących dokumentów wynika, iż Stryj ukończył szkołę z tytułem technika stolarskiego. Od zakończenia szkoły dalsze Jego losy nie są niestety udokumentowane.
Kolejną wzmianką o zawodowej drodze Stryja jest dokument, który znalazłam w Archiwum Państwowym w Łodzi jest to zaświadczenie, że Mieczysław Zalasik w latach 1921 – 1927 pracował w Fabryce Wyrobów Drzewnych „KYLOS” w charakterze majstra stolarskiego
Życie człowieka, to nie tylko praca i jej doskonalenie. Istotne jest życie prywatne a w szczególności miłość.
W roku 1923 Stryj Mieczysław zawarł związek małżeński z Henryką Mokrosińską. Uroczystość zaślubin miała miejsce w Parafii Najświętszej Marii Panny w Łodzi. Małżeństwo Stryja zapewne było szczęśliwe.
Przypieczętowaniem ich miłości byli dwaj synowie Andrzej i Maciej – moi kuzyni. Niestety, żaden z nich nie może pomóc mi w pisaniu tych wspomnień. Obaj już nie żyją. Andrzej wyjechał do Stanów Zjednoczonych i tam zmarł. Doczesne prochy Macieja spoczywają na Cmentarzu Świętego Rocha w Łodzi.
Od roku 1925 do 1936 Stryj pracuje jako wykładowca w Miejskich Szkołach Zawodowych Wieczorowych.
Dodatkowo w latach 1926 do 1930 pracuje jako nauczyciel w Polskiej YMCA oraz Szkole Przemysłowej Żydowskiej. Jest także wykładowcą na kursach organizowanych przez Kuratorium Okręgu Szkolnego i Instytut Rzemieślniczy w Łodzi, nauczając przedmiotów ściśle związane z zawodem stolarskim tj: technologię drewna, kalkulacje i rysunek techniczny. Był również delegatem Kuratorium przy egzaminach państwowych dla zawodów grupy drzewnej. Od roku 1928 do 1931 Stryj pracuje na stanowisku Kierownika technicznego przedsiębiorstwa budowlano – inżynieryjnego im. A. Szcześniak.
W roku 1931 zostaje współwłaścicielem przedsiębiorstwa budowlanego „Żelbet”. W 1933 rozwija działalność przemysłową stając się współwłaścicielem firmy I. Fajnberg i Ska, przekształcając ją w nowy podmiot firmę T. Zalasik i Ska. Firma mieści się przy ulicy Napiórkowskiego 59 w Łodzi. Adres ten, staje się jednocześnie miejscem zamieszkania rodziny Stryja.
W listopadzie 1936 roku Stryj Mieczysław zwraca się do Zarządu Miejskiego w Łodzi z prośbą o wydanie Karty Rzemieślniczej na prowadzenie warsztatu Stolarskiego. 15 maja 1937 roku Stryj Mieczysław otrzymał Kartę Rzemieślniczą na prowadzenie stolarni przy ul. Napiórkowskiego 59. Zakres działań przedsiębiorstwa to prowadzenie robót stolarsko – budowlanych i produkcja mebli.
Do czasu wybuchu II Wojny Światowej Stryj wraz z żoną i synami mieszkał i pracował w Łodzi przy ul. Napiórkowskiego 59. Wraz z nadejściem sierpnia 1939 roku, Stryj jako oficer rezerwy w randze podporucznika zostaje zmobilizowany do wojska w obronie Ojczyzny przed okupantem hitlerowskim.
Po 17 września 1939 roku, polscy oficerowie w śród nich i mój Stryj, zostali wzięci do niewoli przez Armię Czerwoną. Stryj był więziony w Kozielsku. W liście z 20 listopada 1939 roku pisał do żony i synów, że od dwóch miesięcy jest na terenie Rosji „przydało by się futro, gdyż zostałem tylko w całej zawartości majątku tylko przy jednej koszuli i kalesonach. Cała moja walizka zaginęła mi.”
Po wojnie, żona Stryja zwracała się do Inwalidzkiej Komisji Rewizyjno – Lekarskiej przy Obwodowym Urzędzie Inwalidzkim w Łodzi w jakich okolicznościach zaginął mąż.
W uzasadnieniu orzeczenia podano, cytuję :
„…zaginiony Mieczysław Zalasik został w sierpniu 1939 roku jako oficer rezerwy zmobilizowany do WP i dotychczas nie powrócił. Nazwisko zaginionego figuruje na liście ofiar katyńskich ogłoszonej w prasie okupacyjnej itp.”
Dokumenty na podstawie których opracowałam wspomnienie o moim Stryju Mieczysławie Zalasiku.
- Świadectwo Urodzenia i Chrztu,
- Pismo w języku rosyjskim mówiące w treści o zgłoszeniu w Parafii narodzin syna,
- Karta Meldunkowa do Spisu ludności,
- Pismo – prośba do Dyrektora Szkoły – w języku rosyjskim,
- Pismo w języku rosyjskim – Przeora Parafii do okazania w szkole,
- Pismo w języku rosyjskim – Świadectwo Urzędu Miasta Łodzi,
- Świadectwo Pracy z 1928,
- Pismo mówiące o zawarciu związku małżeńskiego w Parafii Najświętszej Marii Panny w Łodzi,
- Pismo mówiące o przebiegu pracy,
- Pismo Zarządu Miejskiego w Łodzi dotyczące uprawnień rzemieślniczych,
- Ostatnia korespondencja z 20 listopada 1939 roku
- Odpis orzeczenia z 9 marca 1948 Inwalidzkiej Komisji Rewizyjno – Lekarskiej przy Obwodowym Urzędzie Inwalidzkim w Łodzi,
- Kserokopia dowodu osobistego z dnia 5 maja 1938
- kserokopia biletu miesięcznego na październik 1938 wraz ze zdjęciem
Wszystkie przedstawione dokumenty oraz zdjęcia są kserokopiami otrzymanymi z Archiwum Państwowego w Łodzi oraz ze zbiorów rodzinnych.
Niniejsze wspomnienie o stryju Mieczysławie Zalasiku opracowała bratanica – chrześnica Romana Skonieczko z domu Zalasik córka Romana.
Łódź dnia 17.09.2014 roku