Mieczysław Zalasik

Wspo­mnie­nie o moim Stry­ju Mie­czy­sła­wie Zala­si­ku zamor­do­wa­nym w Katy­niu w 1940 roku

W roku 2013 odby­łam piel­grzym­kę, Smo­leńsk – Katyń, gdzie dopie­ro po tylu latach dane mi było oddać hołd pomor­do­wa­nym Ofi­ce­rom, wśród któ­rych, był mój stryj –  chrzest­ny Mie­czy­sław Zala­sik. W pamię­ci mojej pozo­sta­ną na zawsze te strasz­ne doły w Lesie Katyń­skim i przej­mu­ją­cy obraz cmen­ta­rza, który jest nasiąk­nię­ty hukiem wystrza­łó­wi krzy­kiem rozpaczy.

Pamię­taj­my, by pamięć o pomor­do­wa­nych na nie­ludz­kiej ziemi nigdy nie zaginęła.

Roma­na Skonieczko

Mój Stryj, Mie­czy­sław Zala­sik  uro­dził się w Łodzi w dniu 12 stycz­nia 1896 roku. Był pier­wo­rod­nym dziec­kiem  Adama i Zofii z domu Zie­lon­ka. Pań­stwo Zala­si­ko­wie miesz­ka­li wów­czas w Łodzi przy ulicy Kon­stan­ty­now­skiej 53. Obec­nie na tej pose­sji znaj­du­je się ten sam dom. W kolej­nych latach na świat przy­szło rodzeń­stwo stry­ja, brat Tade­usz (6.02.1899 roku), sio­stra Sta­ni­sła­wa (16.11.1902 roku) i naj­młod­szy w rodzi­nie Roman (22.07.1906 roku), któ­re­go ja jestem córką.

O dzie­ciń­stwie Stry­ja nic nie jestem w sta­nie napi­sać. Nie żyją już żadni świad­ko­wie tam­tych chwil. A w mojej pamię­ci nie jestem wsta­nie odna­leźć żad­nych histo­rii, wspo­mnień, szcze­gó­łów z życia rodzi­ny, które dawno temu opo­wia­dał mój Ojciec, brat Mieczysława.

Zał. 1 Świa­dec­two uro­dze­nia i chrztu z dnia 24 lute­go 1986 roku w Para­fii Wnie­bo­wzię­cia Marii Panny w Łodzi

Pomo­cy w odtwo­rze­niu histo­rii życia Stry­ja szu­ka­łam w archi­wach. Tam zna­la­złam doku­men­ty, które sta­no­wią istot­ny ele­ment tych wspo­mnień, sta­jąc się jed­no­cze­nie bez­stron­ny­mi świad­ka­mi ludz­kie­go życia. Wraz z każ­dym odna­le­zio­nym w archi­wach doku­men­tem, nastę­po­wa­ła nie­sa­mo­wi­ta reak­cja zwią­za­na z przy­po­mi­na­niem sobie ojcow­skich opo­wie­ści o rodzi­nie, o wyda­rze­niach, które na chwi­lę wydo­sta­ły się z mojej pamięci

Zał. 2 Wpis z księ­gi w języ­ku rosyj­skim mówią­cy w swej tre­ści o zgło­sze­niu w Para­fii naro­dzin syna o imie­niu Mieczysław

Zał. 3 Karta Mel­dun­ko­wa do spisu ludności

Udo­ku­men­to­wa­ne losy mło­de­go Mie­czy­sła­wa zaczy­na­ją się w wieku 11 lat, kiedy to jego ojciec, a mój dzia­dek Adam Zala­sik  zamie­rza posłać syna do Łódz­kiej Włó­kien­ni­czo – Prze­my­sło­wej Szko­ły. Odna­la­złam w archi­wum poda­nie, napi­sa­ne w języ­ku rosyj­skim, które zosta­ło zło­żo­ne w tym celu. Z uwagi na archa­icz­na formę języ­ko­wą, prze­tłu­ma­czo­ne poda­nie na język pol­ski brzmi dość niezwykle.

Do Jego Wysokości
Pana Dyrek­to­ra Łódzkiej
Włó­kien­ni­czo Prze­my­sło­wej Szkoły
w Łodzi

Szew­ca mia­sta Łodzi
Adama Zalasika

Proś­ba

Pra­gnąć dać wykształ­ce­nie moje­mu syno­wi Mie­czy­sła­wo­wi Zala­si­ko­wi w pro­wa­dzo­nej przez Pana Szko­le mam zaszczyt pro­sić Waszą Wyso­kość oto, aby on był pod­da­ny odpo­wied­niej pró­bie i bada­niom medycz­nym i umiesz­cze­nie w tej kla­sie do któ­rej on wg. Swo­jej wie­dzy i wieku może uczęsz­czać, przy czym mam honor oświad­czyć że On przy­go­to­wy­wał się „w przy­go­to­waw­czej kla­sie” i do tej pory uczył się w Szko­le Pod­sta­wo­wej Nr 11. Przed­kła­da­jąc jego doku­men­ty: metry­kę a rów­nież foto­gra­fii uwa­ża­jąc za nie­zbęd­ne dołą­cze­nie, że On Mie­czy­sław Zala­sik  1 wrze­śnia 1907 roku skoń­czy 11 lat i 8 mie­się­cy (od uro­dzin), wyzna­nia rzym­sko katolickiego. 

z Pole­ce­nia A. Zalasik
Mia­sto Łódź
8.VI. 1907 r.
Adres Zamiesz­ka­nia ul. Kon­stan­ty­now­ska 53. 

Zał. 4 Ory­gi­nal­ne poda­nie w języ­ku rosyjskim

Przed­sta­wiam następ­ne doku­men­ty, które były nie­zbęd­ne w związ­ku z przy­ję­ciem stry­ja do w/w szko­ły. Jest to doku­ment w języ­ku rosyj­skim o nastę­pu­ją­cej treści:

Do oka­za­nia W Szkole

Piotr­kow­ska Gubernia

Nr 609

Prze­or Para­fii pod wezwa­niem Zaśnię­cia Naj­święt­szej Mary­ji Panny w Łodzi

Zaświad­cza­my, że w Księ­gach stanu lud­no­ści tejże para­fii znaj­du­je się nastę­pu­ją­cy akt uro­dze­nia. Zda­rzy­ło się w Mie­ście Łodzi, że uro­dzi­ło się Ada­mo­wi Zala­sik nie­mow­lę płci męskiej 31 grud­nia (12 stycz­nia) 1895/6 o godzi­nie 12.15 po pół­no­cy z matki Zofii Zie­lon­ka 28 let­niej. Pod­czas Chrztu Świę­te­go  24 lute­go 1896 roku nada­no dziec­ku imię Mie­czy­sław, świad­ka­mi przy chrzcie byli: F. Kału­żyń­ski i Pau­li­na Sz (nie­czy­tel­nie)

Chrztu udzie­lił

Ks. A. Macarski

Zgod­nie z ory­gi­na­łem Łódź 27 VI / 10 VII 1907 r.

Kolej­nym archi­wal­nym doku­men­tem jest świa­dec­two, zawie­ra­ją­ce nastę­pu­ją­cą treść:

Świa­dec­two

Urząd Mia­sta Łodzi potwier­dza, że Adam Zala­sik jest wpi­sa­ny do reje­stru lud­no­ści mia­sta Łodzi pod Nr 321 i do niego jest przy­pi­sa­ny jego syn Mie­czy­sław uro­dzo­ny 30 XII/12 I 1895/6 roku, chłop­skie­go pocho­dze­nia wyzna­nia katolickiego.
Świa­dec­two owo wyda­no Zala­si­ko­wi na proś­bę do przed­sta­wie­nia w szkole.
Świa­dec­two poświad­cza się niniej­szy­mi pod­pi­sa­mi (pod­pi­sy nie­czy­tel­ne) i pieczęcią

Mia­sta Łodzi

Rok 1907

Dawny budy­nek Łódz­kiej Włó­kien­ni­czo – Prze­my­sło­wej Szko­ły nie zmie­nił się wiele od czasu, kiedy naukę pobie­rał mój Stryj. Obec­nie pełni on dalej funk­cję edu­ka­cyj­ną, mie­ści się tam Zespół Szkół Ponad Gim­na­zjal­nych Nr 19 w Łodzi ul. Żerom­skie­go 115 im. Karo­la Wojtyły.

W archi­wum szko­ły oraz Archi­wum Pań­stwo­wym w Łodzi nie ma doku­men­tów mówią­cych o dal­szych losach uczniów tej szko­ły. Brak świa­dec­twa ukoń­cze­nia szko­ły podyk­to­wa­ny jest tym, iż wszyst­kie akta uczniów i nauczy­cie­li zosta­ły wywie­zio­ne do Rosji. Po 1914 roku rów­nież zosta­ła prze­nie­sio­na szkoła. 
W cza­sie I Wojny Świa­to­wej w gma­chu szko­ły mie­ścił się szpi­tal. Z ist­nie­ją­cych doku­men­tów wyni­ka, iż Stryj ukoń­czył szko­łę z tytu­łem tech­ni­ka sto­lar­skie­go. Od zakoń­cze­nia szko­ły dal­sze Jego losy nie są nie­ste­ty udokumentowane.

Kolej­ną wzmian­ką o  zawo­do­wej dro­dze Stry­ja jest doku­ment, który zna­la­złam w Archi­wum Pań­stwo­wym w Łodzi jest to zaświad­cze­nie, że Mie­czy­sław Zala­sik w latach 1921 – 1927 pra­co­wał w Fabry­ce Wyro­bów Drzew­nych „KYLOS” w cha­rak­te­rze maj­stra stolarskiego

Życie czło­wie­ka, to nie tylko praca i jej dosko­na­le­nie. Istot­ne jest życie pry­wat­ne a w szcze­gól­no­ści miłość.

W roku 1923 Stryj Mie­czy­sław zawarł zwią­zek mał­żeń­ski z Hen­ry­ką Mokro­siń­ską. Uro­czy­stość zaślu­bin miała miej­sce w Para­fii Naj­święt­szej Marii Panny w Łodzi. Mał­żeń­stwo Stry­ja zapew­ne było szczęśliwe. 
Przy­pie­czę­to­wa­niem ich miło­ści byli dwaj syno­wie Andrzej i Maciej – moi kuzy­ni. Nie­ste­ty, żaden z nich nie może pomóc mi w pisa­niu tych wspo­mnień. Obaj już nie żyją. Andrzej wyje­chał do Sta­nów Zjed­no­czo­nych i tam zmarł. Docze­sne pro­chy Macie­ja spo­czy­wa­ją na Cmen­ta­rzu Świę­te­go Rocha w Łodzi.

Od roku 1925 do 1936 Stryj pra­cu­je jako wykła­dow­ca w Miej­skich Szko­łach Zawo­do­wych Wieczorowych. 
Dodat­ko­wo w latach 1926 do 1930 pra­cu­je jako nauczy­ciel w Pol­skiej YMCA oraz Szko­le Prze­my­sło­wej Żydow­skiej. Jest także wykła­dow­cą na kur­sach orga­ni­zo­wa­nych przez Kura­to­rium Okrę­gu Szkol­ne­go i Insty­tut Rze­mieśl­ni­czy w Łodzi, naucza­jąc przed­mio­tów ści­śle zwią­za­ne z zawo­dem sto­lar­skim tj: tech­no­lo­gię drew­na, kal­ku­la­cje i rysu­nek tech­nicz­ny.  Był rów­nież  dele­ga­tem Kura­to­rium przy egza­mi­nach pań­stwo­wych dla zawo­dów grupy drzew­nej. Od roku 1928 do 1931 Stryj pra­cu­je na sta­no­wi­sku Kie­row­ni­ka tech­nicz­ne­go przed­się­bior­stwa budow­la­no – inży­nie­ryj­ne­go im. A. Szcześniak.

W roku 1931 zosta­je współ­wła­ści­cie­lem przed­się­bior­stwa budow­la­ne­go „Żel­bet”. W 1933  roz­wi­ja dzia­łal­ność prze­my­sło­wą sta­jąc się współ­wła­ści­cie­lem firmy I. Fajn­berg i Ska, prze­kształ­ca­jąc ją w nowy pod­miot firmę T. Zala­sik i Ska. Firma mie­ści się przy ulicy Napiór­kow­skie­go 59 w Łodzi. Adres ten, staje się jed­no­cze­śnie miej­scem zamiesz­ka­nia rodzi­ny Stryja.
W listo­pa­dzie 1936 roku Stryj Mie­czy­sław zwra­ca się do Zarzą­du Miej­skie­go w Łodzi z proś­bą o wyda­nie  Karty Rze­mieśl­ni­czej na pro­wa­dze­nie warsz­ta­tu Sto­lar­skie­go. 15 maja 1937 roku Stryj Mie­czy­sław otrzy­mał Kartę Rze­mieśl­ni­czą na pro­wa­dze­nie sto­lar­ni przy ul. Napiór­kow­skie­go 59.  Zakres dzia­łań przed­się­bior­stwa to pro­wa­dze­nie robót sto­lar­sko – budow­la­nych i pro­duk­cja mebli.

Do czasu wybu­chu  II Wojny Świa­to­wej Stryj wraz z żoną i syna­mi miesz­kał i pra­co­wał w Łodzi przy ul. Napiór­kow­skie­go 59. Wraz z nadej­ściem sierp­nia 1939 roku, Stryj jako ofi­cer rezer­wy w ran­dze pod­po­rucz­ni­ka zosta­je zmo­bi­li­zo­wa­ny do woj­ska w obro­nie Ojczy­zny przed oku­pan­tem hitlerowskim.

Po 17 wrze­śnia 1939 roku, pol­scy ofi­ce­ro­wie w śród nich i mój Stryj, zosta­li wzię­ci do nie­wo­li przez Armię Czer­wo­ną. Stryj był wię­zio­ny w Koziel­sku. W liście z 20 listo­pa­da 1939 roku pisał do żony i synów, że od dwóch mie­się­cy jest na tere­nie Rosji „przy­da­ło by się futro, gdyż zosta­łem tylko w całej zawar­to­ści mająt­ku tylko przy jed­nej koszu­li i kale­so­nach. Cała moja waliz­ka zagi­nę­ła mi.”

Po woj­nie, żona Stry­ja zwra­ca­ła się do Inwa­lidz­kiej Komi­sji Rewi­zyj­no – Lekar­skiej przy Obwo­do­wym Urzę­dzie Inwa­lidz­kim w Łodzi w jakich oko­licz­no­ściach zagi­nął mąż.

W uza­sad­nie­niu orze­cze­nia poda­no, cytuję :

„…zagi­nio­ny Mie­czy­sław Zala­sik został w sierp­niu 1939 roku jako ofi­cer rezer­wy zmo­bi­li­zo­wa­ny do WP i dotych­czas nie powró­cił. Nazwi­sko zagi­nio­ne­go figu­ru­je na liście ofiar katyń­skich ogło­szo­nej w pra­sie oku­pa­cyj­nej itp.”

Doku­men­ty na pod­sta­wie któ­rych opra­co­wa­łam wspo­mnie­nie o moim Stry­ju Mie­czy­sła­wie Zalasiku.

1. Świa­dec­two Uro­dze­nia i Chrztu,
2. Pismo w języ­ku rosyj­skim mówią­ce w tre­ści o zgło­sze­niu w Para­fii naro­dzin syna,
3. Karta Mel­dun­ko­wa do Spisu ludności,
4. Pismo – proś­ba do Dyrek­to­ra Szko­ły – w języ­ku rosyjskim,
5. Pismo w języ­ku rosyj­skim – Prze­ora Para­fii do oka­za­nia w szkole,
6. Pismo w języ­ku rosyj­skim – Świa­dec­two Urzę­du Mia­sta Łodzi,
7. Świa­dec­two Pracy z 1928,
8. Pismo mówią­ce o zawar­ciu związ­ku mał­żeń­skie­go w Para­fii Naj­święt­szej Marii Panny w Łodzi,
9. Pismo mówią­ce o prze­bie­gu pracy,
10. Pismo Zarzą­du Miej­skie­go w Łodzi doty­czą­ce upraw­nień rzemieślniczych,
11. Ostat­nia kore­spon­den­cja z 20 listo­pa­da 1939 roku
12. Odpis orze­cze­nia z 9 marca 1948 Inwa­lidz­kiej Komi­sji Rewi­zyj­no – Lekar­skiej przy Obwo­do­wym Urzę­dzie Inwa­lidz­kim  w  Łodzi,
13. Kse­ro­ko­pia dowo­du oso­bi­ste­go z dnia 5 maja 1938
14. kse­ro­ko­pia bile­tu mie­sięcz­ne­go na paź­dzier­nik 1938 wraz ze zdjęciem

Wszyst­kie przed­sta­wio­ne doku­men­ty oraz zdję­cia są kse­ro­ko­pia­mi otrzy­ma­ny­mi z Archi­wum Pań­stwo­we­go w Łodzi oraz ze zbio­rów rodzinnych.

Niniej­sze wspo­mnie­nie o stry­ju Mie­czy­sła­wie Zala­si­ku opra­co­wa­ła bra­ta­ni­ca – chrze­śni­ca Roma­na Sko­niecz­ko z domu Zala­sik córka Romana.

Łódź dnia 17.09.2014 roku